W chwili gdy odchodzi Ktoś bliski… 

(kilka refleksji o śmierci i Pogrzebie katolickim, także w czasie epidemii)

 

   Sytuacja w jakiej żyjemy obecnie (zagrożenie chorobą a nawet śmiercią), podczas trwającej epidemii powoduje, że często znajdujemy się w ekstremalnych momentach naszego życia. Właściwie na każdej płaszczyźnie codziennego życia, wszystko wygląda inaczej. Sytuacje ekstremalne pokazują też, co dla nas jest ważne, co się liczy, jaki jest nasz stosunek do takiej czy innej sprawy czy wydarzenia. 

   Wciąż jednak umierają ludzie (nie łączy się to tylko z epidemią) i wciąż – my – jesteśmy (?) ludźmi wierzącymi. Skoro tak, warto sobie uświadamiać, co to tak naprawdę dla nas znaczy.

   Przykłady z Włoch, Hiszpanii – uświadamiają choćby dwie rzeczy: 1. Śmierć, która już sama w sobie jest czymś trudnym, (często nie jesteśmy na nią przygotowani, zawsze jest za szybko), do tego przeżywana np. w osamotnieniu (bez obecności najbliższych, rodziny) potęguje tragizm tego wydarzenia. 2. My natomiast – bliscy osoby umierającej/zmarłej – również potrzebujemy „przeżycia” tego wydarzenia, pogodzenia się z zaistniałą sytuacją i „poukładania” sobie niemal wszystkiego na nowo. Potrzebujemy przeżycia czasu żałoby. 

   Bycie człowiekiem wierzącym w Boga, wierzącym w życie wieczne (pozagrobowe), wierzącym w odkupienie (zbawienie) człowieka dzięki ofierze Jezusa Chrystusa na krzyżu za nasze grzechy i dzięki Jego zwycięstwu – zmartwychwstaniu tj. pokonaniu grzechu i śmierci (skutku grzechu) – bardzo może w tym pomóc, ale nie chodzi tylko o tradycje, zwyczaje religijne, obyczaj z tym związany, chodzi o coś znacznie więcej – o chrześcijańską wiarę.

 

   Refleksja nad śmiercią, pogrzebem, skłania by w tych trudnych dniach, często także pewnych ograniczeń (nawet niezależnych od nas samych), chwilach, które i tak przeżywamy boleśnie, jesteśmy zagubieni, niejednokrotnie wprowadzani w błąd, nie mający doświadczenia – bo przecież pogrzebu nie załatwiamy codziennie, czasem może nawet zbytnio skupieni na drugorzędnych sprawach – byśmy uświadomili sobie pewne rzeczy.

 

Czym jest Pogrzeb katolicki?

 

   • To przede wszystkim – płynąca z wiary – modlitwa (rodziny, najbliższych, przyjaciół, znajomych, sąsiadów, kolegów, wspólnoty religijnej (parafialnej)…) za Zmarłego. Modlitwa o Boże miłosierdzie, odpuszczenie grzechów, oraz modlitwa – by Zmartwychwstały Pan włączył Osobę Zmarłą (która była ochrzczona, należała do Kościoła Rzymskokatolickiego i w życiu kierowała się wiarą) do Królestwa Bożego (Nieba).

 

   • To także – poprzez naszą obecność (poświęcony czas, odpowiedni strój), zwykła ludzka wdzięczność i szacunek dla Osoby Zmarłej.

 

   • W końcu – pełne szacunku dla osoby ludzkiej, chrześcijańskie – odprowadzenie i pochowanie ciała zmarłego w miejscu doczesnego spoczynku (na cmentarzu).

 

 

Z czego składa się (jak powinien przebiegać) Pogrzeb Katolicki?

[dawniej były to 3 stacje: w domu zmarłego (dziś często opuszczana, z racji że ciało Osoby Zmarłej przed pogrzebem nie znajduje się już w domu), następnie w kościele bądź kaplicy cmentarnej (Msza św. – najważniejsza część modlitwy i ostatnie pożegnanie), w końcu na cmentarzu przy grobie]

 

   • Msza św. – rozpoczyna modlitwę pogrzebową i jest jej najważniejszą częścią, Kościół zachęca, by ciało Osoby Zmarłej było wówczas obecne. (Czasem może się zdarzyć, że będzie to niemożliwe z przyczyn od nas niezależnych.) Wcześniej następuje pożegnanie najbliższych oraz modlitwa różańcowa lub koronka do Bożego miłosierdzia. Msza św. to nie zwyczaj pogrzebowy ale uobecnienie ofiary i zmartwychwstania Chrystusa, a więc zarówno uczestniczący w niej oraz polecany Zmarły zostają włączeni w Tajemnicę Odkupienia. Ofiarowana wcześniej nasza Spowiedź, przyjęcie Komunii św. w intencji Zmarłego jest wyrazem konkretnego zaangażowania w tę modlitwę, wyrazem naszej wiary, chęci uczynienia kroku na drodze do zbawienia. To nasze zaangażowanie – miłe Panu Bogu, wierzymy, że może także przynieść pomoc Zmarłemu, którego w tę modlitwę włączamy. Ponieważ – jak uczy Kościół – po śmierci dusza ludzka staje na Sądzie Bożym, ta ofiara Mszy św. (związana z pogrzebem) wydaj się być rzeczą konieczną, bo w ten sposób możemy najbardziej pomóc naszemu Zmarłemu, np. uchronić Go od wiecznego potępienia (sama pamięć, życzliwość, przekonanie o dobrym życiu zmarłego to zbyt mało). To Pan Bóg jest Sędzią sprawiedliwym i to Pan Bóg ocenia nasze życie a kierowana do Niego nasza modlitwa może okazać się bardzo pomocna (na co ma prawo liczyć Zmarły). Mszy św. za Zmarłego można ofiarować wiele, ale Msza św. pogrzebowa, bardzo ważna bo sprawowana w decydującym momencie dla Zmarłego jest szczególna, i trudno by ten moment odkładać „na lepsze czasy” (może być za późno). Później, ludzie wierzący, którym zależy by czas przebywania Duszy ich Zmarłego w Czyśćcu był najkrótszy, mogą wielokrotnie ofiarować Msze św. za swoich Zmarłych (w pierwszy i kolejny miesiąc po śmierci, w rocznice śmierci, przypadające imieniny czy urodziny). Każda Msza św. i ofiarowana modlitwa  ma wielką wartość w oczach Pana Boga, a jeśli przedstawiany Zmarły jest już w Niebie, to zapewne jako święty (tzn. zbawiony) „przekieruje” tę modlitwę na tych, którzy jej potrzebują. Pamiętajmy: Msza św. pogrzebowa (z okazji pogrzebu) jest czymś bardzo cennym i ważnym dla Zmarłego, dla nas i dla Pana Boga. Nie odkładajmy jej na później.

Na zakończenie Mszy św. (jeśli jest obecna trumna z ciałem Zmarłego), następuje modlitwa, którą nazywamy „Ostanie pożegnanie”, połączona z pokropieniem ciała wodą święconą (przypomina to przyjęty Chrzest) a następnie po zakończeniu tej modlitwy odprowadzamy Zmarłego na miejsce doczesnego spoczynku – cmentarz.

 

   • Po procesji do grobu, następuje ostatnia część pogrzebu – pełne szacunku dla godności człowieka, złożenie ciała w grobie, poprzedzone błogosławieństwem wszystkich obecnych podczas modlitwy. 

Na zakończenie następuje poświęcenie krzyża, który stawiamy na chrześcijańskim grobie, to znak naszej wiary i znak zwycięstwa Chrystusa, zwycięstwa życia nad śmiercią oraz pokropienie kwiatów (ich złożenie na grobie to znak łączącej nas miłości i wdzięczności, za dobro, które osoba Zmarła czyniła na ziemi) i zniczy (ich zapalenie to symbol naszej modlitwy o dopuszczenie Osoby Zmarłej do wiecznej światłości). Zarówno kwiaty jak i znicze nie zastępują tego co mamy wyrażać czy odczuwać w sercu a jednie to symbolizują.

 

Pogrzeb w czasie panującej epidemii

 

   Nic nie zmienia się co do istoty i treści tej modlitwy. Pojawia się jedynie trudność dotycząca liczby osób mogących modlić się wewnątrz kościoła. Ale nie jest to powodem, by nie mogła być sprawowana Msza św. Osoba Zmarła i my – jej bliscy - tej modlitwy potrzebujemy teraz, nie za jakiś czas, gdy w kościele będzie mogło być więcej osób (tak jak w wypadku choroby, wizyty u lekarza potrzebujemy teraz a nie za pół roku). Nie robimy tego dla innych, dla oka,  tylko dla Pana Boga, dla Osoby Zmarłej i dla siebie. Pięknie, gdy za Zmarłego może modlić się dużo osób, ale trudny czas epidemii na to nie zezwala a nasza modlitwa ma zawsze taką samą wartość (nawet gdy jest nas mniej). Czasami, w tym czasie, Zakłady Pogrzebowe – zajmujące się organizacją logistyczną Pogrzebu, nie przewożą trumny z ciałem Osoby Zmarłej do kościoła a jedynie na cmentarz. Na cmentarzu – aktualnie (zachowując bezpieczną odległość, ponad 2 m) może być dowolna ilość osób.

 

   Życząc pełnego wiary i szacunku wobec Tajemnicy Śmierci przeżywania tych wydarzeń, (gdyby Pan Bóg postawił nas w takiej sytuacji) polecam wszystkich Bożej Opatrzności.